28 اردیبهشت روز بزرگداشت خیام

  خیام، خواجه امام حجةالحق، نصرةالدین/غیاث‏الدین، ابوالفتح/ ابوحفص عمر بن ابراهیم. ...

تولد 440 /417- وفات 525 -515 ق(، فیلسوف، ریاضیدان، منجّم، نویسنده و شاعر) در نیشابور متولد شد. با میمون بن نجیب واسطى، امام ابوالمظفر اسفزارى، حکیم ابوالعباس لوکرى و عبدالرحمن خازنى و امام محمد غزالى همعصر بود. وى منجم دربار ملکشاه سلجوقى بود. سفرهایى به بلخ، اصفهان، بغداد و مکه داشت اما، بیشتر عمر خود را در نیشابور گذرانید و در همان شهر درگذشت و در جوار امامزاده محمد محروق دفن شد. خیام از شخصیت‏هاى تاریخى است که در باب او داستانهاى مجعول بسیارى ساخته‏اند و همین افسانه‏سازى سبب شده که در باب احوال و اقوال او اتفاق نظرى بین پژوهندگان وى نباشد. خیام علاوه بر اینکه در فنون و علوم مختلف، ریاضى، نجوم، هندسه و فلسفه صاحب نظر بود، در شاعرى نیز توانا بود و رباعیات او نه تنها در ایران، که در جهان نیز مشهور است و ترجمه جرالد فیتز از این رباعیات به زبان انگلیسى، باعث شهرت خیام در جهان شد. از آثار وى: »کتابى در جبر و مقابله به زبان عربى«؛ »رساله‏اى در شرح مشکلات اقلیدس«، به عربى؛ »رساله‏اى در طبیعیات«؛ »رساله فارسى در کلیات وجود«؛ »رساله‏اى در کون و تکلیف«، به عربى؛ »رساله‏اى در تعیین مقدار بیان زیج ملکشاهى«؛ »ترجمه فارسى خطبه ابن سینا در توحید«؛ »رساله‏اى در حل بعضى از مسایل جبر و مقابله«، به عربى؛ »رساله وجود«، به عربى؛ »رساله‏اى در جواب سه سؤالى که در حکمت از او شده است«، به عربى؛ »رساله ضیاءالعقلى در حکمت«، به عربى؛ »نوروزنامه«، به فارسى؛ »رباعیات«؛ »سلسله الترتیب«؛ و »قطعه‏هایى به عربى«.