ابو علی سینا
ابوعلى حسین بن عبداللَّه بن سینا (427/428-370 ق)، پزشک، فیلسوف، منطقى و دانشمند. مشهور به ابن سینا یا ابوعلى سینا و ملقب به حجةالحق، شیخالرییس ، شرفالملک و امامالحکما. ابن سینا در افشنه بخارا، زادگاه مادرش، متولد شد. پدر وى از دیوانیان دستگاه سامانیان بود و در تربیت فرزندان خود سخت کوشا. پدر ابن سینا، عبداللَّه، شیفته تعلیمات اسماعیلیان بود. ابن سینا، علىرغم اشراف به نظر و عقاید این گروه، گرایشى به این فرقه نداشت. در چهارده سالگى در علم بر استاد خود ابوعبداللَّه ناتلى پیشى گرفت، چندان که مشکلات منطق را بر استاد خود مىگشود. در شانزده سالگى جمعى از پزشکان فاضل زیردست او کار مىکردند. ابوعلى با مداواى بیمارى نوح بن منصور سامانى امیر خراسان اجازه یافت که از کتابخانه عالى امیر استفاده کند. در هجده سالگى جامعالعلوم شد و از این پس ترقیات وى نتیجه اجتهاد شخصى خود وى بود. در بیست ویک سالگى نخستین اثر فلسفى خود را تحت عنوان »العروضیه« به درخواست ابوالخیر عروضى نوشت. پس از درگذشت پدر، به خدمات دیوانى روى آورد. به زودى فکر و تدبیر او مورد قدردانى واقع شد. امیران علاوه بر نصایح پزشکى او در سیاست نیز خواستار رأى او شدند. چندین بار به وزارت رسید و همین امر باعث شد که در معرض رشک دیگران قرار گیرد. بارها از دام رشک و حسد بد خواهان گریخت؛ لاجرم مدتى زندانى شد ولى توانست از آن بگریزد. چهارده سال در آرامش در دربار علاءالدوله دیلمى در اصفهان مىزیست. بر اثر مسافرتها و شب زندهداریها و بىتوجهى به خود به قولنج مبتلا شد و در ضمن لشکرکشى علاءالدوله در همدان درگذشت و در همین شهر به خاک سپرده شد.
شهرت ابن سینا چندان است که از مرزهاى سرزمینهاى اسلامى گذشته و به سراسر جهان رسیده است. آثار او به زبانهاى مختلفى ترجمه و منتشر شدهاند. ابنسینا، علاوه بر پزشکى و فلسفه، در نجوم، فیزیک، علوم طبیعى نیز آثارى دارد از آن جمله، در اواخر عمر به دستور علاءالدوله وسیله ای شبیه ورنیه کنونى براى به دست آوردن نتایج دقیق در رصد اختراع کرد. از هوش و حافظه وى سخنها گفتهاند و او را سرآمد فلاسفه اسلامى دانستهاند. وى با ابوریحان بیرونى و ابوسهل مسیحى، معاشرت و مباحثه داشت. از معاصرینش مىتوان به ابن خمار و ابوالفرج بن طیّب اشاره کرد. از جمله شاگردان او ابوالحسن بهمنیار بن مرزبان، ابن زیله، ابوعبداللَّه معصومى، ابوعبید جوزجانىمی باشند.ابن سینا با ابوسعید ابوالخیر نیز مباحثهاى داشت که بسیار مشهور است. ابن سینا در زمینه ادبیات نیز کتابهایى نوشت و اشعارى نیز به وى منسوب است.
از آثار اومی توان به »النجاة«؛ »الاشارات و التنبیهات«، در منطق و حکمت؛ »الشفا« در حکمت علمى نظرى؛ »دانشنامه علائى«، به فارسى؛ »اسرارالصلاة«؛ »مبدأ و معاد«؛ »قانون«، در طب. این کتاب با وجود ناقص بودن، سبب اشتهار ابن سینا در اروپا شد. »اسباب حدوث الحروف و مخارجها«، در زبانشناسى؛ »الموجز الکبیر«؛ »الموجزالصغیر«، هردو در منطق؛ »رساله حى بن یقظان«؛ »المدخل الى صناعةالموسیقى«، در موسیقى که از آثار فارابى کاملتر و جامعتر است؛ »مقالة فى آلة رصدیه« اشاره کرد. در کل 276 عنوان کتاب به او نسبت مىدهند که 131 اثر را با انتساب صحیح و مابقى را با انتساب مشکوک از او دانستهاند.
منابع و مآخذ: آثار الباقیه (395)، از فردوسى تا سعدى (157-152)، استادان موسیقى (33-32)، الاعلام (262-261/2)، اعیان الشیعه (80-69/6)، ایضاحالمکنون (672 555/2)، بزرگان و سخن سرایان همدان (149-148/1)، تاریخ ادبیات در ایران (347-346 343-342 319-303/1)، تاریخ الحکماء قفطى (570-555)، تاریخ طب (633 - 477/2)، تاریخ فلسفه در اسلام (721 - 683/1)، تاریخ گزیده (689-688)، تاریخ موسیقى (153 - 148/1)، تاریخ نجوم اسلامى (321-320 313 45 38 35-34)، ترجمه تتمه صوانالحکمه (43-29)، حبیبالسیر (449/2)، دائرة المعارف البستانى (539-535/1)، الذریعه (232 223-222 220 218-217 215 154 145-144 140 139 129 122 121 94 93 92 65 51 48 26 25-24/17 381/15 201/14 240 239/10 47/8 184 130-128/7 286 43/5 484 407 371/1)، روضات الجنات (173-159/3)، زندگینامه ریاضیدانان (34-29)، سرگذشت ابن سینا (19-1)، سیرالنبلاء (537- 531/17)، فوائد الرضویه (459-458/2)، کشف الظنون ( 2031 1900 1793 1783 1621 1550 1533 1520 1466 1455 1454 1440 1430 1408 1389 1341 1327 1311 1186 1055 953 900 897 896894 891 889 880- 879 876 870 862 861 852 846 843 841 766 757 736 685 624 463 451 449 380 377 238 201 183 94 63 51 37-36 12)، الکنى والالقاب (323-320/1)، لسان المیزان (541- 538/2)، لغتنامه )ذیل / ابوعلى سینا(، مجالس المؤمنین (189-181/2)، معجمالمؤلفین (23-20/4)، مقدمه بر تاریخ علم (818 - 816/1)، مؤلفین کتب چاپى (800-779/2)، نامه دانشوران (146-89/1)، وفیات الاعیان (162-157/2)، الوافى بالوفیات (412 - 391/12)، هدیةالاحباب (67-66)، هدیةالعارفین (309 - 308/1).
28 اردیبهشت روز بزرگداشت خیام
خیام، خواجه امام حجةالحق، نصرةالدین/غیاثالدین، ابوالفتح/ ابوحفص عمر بن ابراهیم. ...
ادامه مطلب ...میر سید علی همدانی
به بهانه گرامیداشت هفتصدمین سال تولد میر سید علی همدانی، آن یگانه علم و عرفان ...
میرسید على همدانى، فرزند شهابالدین محمد.(ح 786-713 ق)،نویسنده،عارف،صوفى و شاعر. ملقب
به على ثانى. معروف به امیر کبیر و سیاه پوش. از مشایخ کبرویه بود و به پیروانش همدانیه
مىگفتند.نسبش از جانب پدر به امام زین العابدین مىرسد.پدرش از حکام وقت و صاحب منصب
و مقام بود.سید على در همدان به دنیا آمد. در کودکى قرآن را حفظ نمود.وى از دوازده
سالگى به عرفان روى آورد و از محضر مشایخ بزرگى مانند شرف الدین محمود بن عبداللَّه
مزدقانى و تقى الدین على دوستى بهره برد. گفتهاند که از دست علاءالدوله سمنانى خرقه
پوشید که ظاهراً درست نمىباشد. وى،به دستور شرف الدین محمود،مدت بیست و یک سال به
سیر و سیاحت در بلاد اسلامى پرداخت و به صحبت هزار و چهار صد تن از اولیاء رسید. سفرهاى
او در ترکستان و هند و سرندیب به قصد اشاعه اسلام بود و پادشاهان هند و کشمیر او را
گرامى مىشمردند. وى در 781 ق براى بار دوم به کشمیر رفت و تواضع قطب الدین، پادشاه
ترک نژاد آنجا، و احترام گروهى از مسلمانان موجب شد که تعدادى از مشرکان کشمیر به اسلام
گرویدند. در 785 ق براى بار سوم به کشمیر رفت و پس از مدت کوتاهى به عزم زیارت خانه
خدا حرکت کرد و در راه، در ماوراءالنهر یا پاخلى (پاکلى) وفات یافت و جسدش را به ختلان
بردند.وى در نثر فارسى و عربى دست داشت و به فارسى شعر نیز مىسرود.از آثارش:»ذخیرة
الملوک« یا »ذخائر الملوک«؛ رساله »مرآة التائبین«؛رساله »منامیه«؛رساله »ده قاعده«؛»اسرار
النقطة« یا »الرسالة القدسیة فى اسرار النقطة الحسیة«؛»رساله عقبات«؛»رساله آداب سفره«؛
رساله »همدانیه«؛»فتوت نامه«؛شرح »اسماء اللَّه«؛ »اختیارات المنطق«،در تصوف؛»اوراد
فتحیه«؛ »واردات غیبیه«؛»سیرالطالبین«؛شرح »فصوص الحکم«؛ شرح قصیده »خمریه میمیّه«
ابن فارض، به فارسى؛»دیوان« شعر.
اعیان الشیعه (310/8)، تاریخ ادبیات در ایران (1297-1296/3)، تذکره روز روشن (561-560)، تذکره شعراى کشمیر (919-884/2)، بزرگان و سخن سرایان همدان (92-85/1)، حبیب السیر (543-542/3)،دنباله جستجو در تصوف (182-178)، الذریعه (241، 222، 221، 9 /11و 21/10 و 765 /9 و 233/7 و 474، 56، 55-54 /2 و377/1)، ریاض العارفین (109)، ریحانه (476/3)، شرح مرادات حافظ از میر سید على همدانى،طبقات اعلام الشیعه ( 150/8)، طرائق الحقائق (676 ،339 ،307/2)،فرهنگ سخنوران (651-650)، کشف الظنون (84 37)، مجالس المؤمنین (138/2)، مجمع الفصحا (869/2)، معجم المؤلفین (225/7)، نفحات الانس (449)، هفت اقلیم (540-539/2)، یغما )س 4،ش 9،ص 343-337).
غنی ادب پارسی
دکتر قاسم غنى
قاسم غنی فرزند سید عبدالغنى سبزوارى (ح 1331-1272 ش)،پزشک،نویسنده و مترجم...
ادامه مطلب ...خلیفه شاگرد
حسامالدین چلبى ارموى، حسن بن محمد بن حسن. (وف 684 ق)، عارف و صوفى. معروف به اخى ترک....
ادامه مطلب ...امیر کبیر
20 دی مصادف است با شهادت میرزا تقی خان امیرکبیر، ستاره بی نظیر تاریخ ایران زمین که صد و پنجاه و اندی سال پیش به عنوان صدراعظم ایران درخشید و در کمتر از سه سال و دو ماه بعد از شروع صدارتش خاموش شد. آشپززاده ای که به دلیل استعدادش مورد توجه قرار گرفت و توسط قائم مقام، والامقامی آگاه و وطن پرست شد...
ادامه مطلب ...